Introductiecursus les 4a

Les 4. Stress en ontspanning

In Wikipedia staat de volgende definitie van stress: “Stress is een vorm van spanning die in het lichaam van mensen of dieren optreedt als reactie op externe prikkels en die gevolgd wordt door een bepaald patroon van fysiologische reacties”. Dat is natuurlijk maar 1 kant van het verhaal. De meeste mensen zullen stress niet in eerste instantie zien als een lichamelijke vorm van spanning maar juist als het psychische aspect dat de druk doet oplopen.

Stress is echter niet alleen maar slecht. Beter gezegd: we hebben een bepaalde mate van stress, van spanning, nodig om goed te functioneren. Stress als probleem ontstaat, wanneer er geen balans is tussen spanning en ontspanning. (zie natuur: dag/nacht, stilte voor de storm, bloei en verval, regen en zon – wij ook, slapen/alert zijn, relaxen/ inspanning etc). Te veel spanning ontstaat als je geen uitweg ziet; als je vastloopt in een patroon, waarin het lijkt dat je de aanval/bedreiging niet kunt ontlopen: Je schept het vaak zelf: met te hoge verwachtingen, met ‘ik moet en zal’… Stress is vaak een manier van leven.

Er zijn meerdere definities of omschrijvingen van stress. Soms wordt de term stress gebruikt als aanduiding van een bepaalde situatie of prikkel. Maar soms wordt onder stress ook de psychische, fysiologische en chemische veranderingen verstaan, die juist hiervan het gevolg zijn. Om verwarring tussen beide definities te voorkomen, maakt men daarom wel onderscheid tussen een stressor (de conditie die stress veroorzaakt), en de stressrespons (de reactie op de stressor).

Het is voor iedereen verschillend. De een krijgt stress van zonnebaden, vakantie, niks doen. De ander van niet zonnebaden, geen vakantie en veel doen. Het gaat natuurlijk om die balans, zoals bij alles. Dat is lastig: ontspannen na drukke dag – de motor loopt op volle toeren – moeilijk te stoppen, energiehuishouding in de war. Je lichaam kun je nog wel stoppen, maar het denken niet. Loslaten wordt moeilijk. Stressfactoren moeten prettige incentives blijven. Komen er te veel, worden ze te intens, dan gaat het fout.

De stressrespons of -reactie kent drie fasen: de alarmfase, de weerstandfase en de uitputtingsfase.
De alarmfase is een acute reactie, die voornamelijk wordt bewerkstelligd door het stresshormoon adrenaline. We noemen dat in de volksmond de ‘vecht of vlucht’-reactie, die ons zeer alert maakt. De belangrijkste effecten zijn het stijgen van hartslag en bloeddruk, de toename van mentale alertheid en verhoging van de spierspanning. Denk daarbij als voorbeeld het plotseling moeten reageren in het verkeer vanwege een potentiële botsing.

Blijft de oorzaak van stress langer bestaan, dan komt het lichaam in de weerstandsfase. Het hormoon cortisol speelt dan een belangrijke rol. Bloeddruk en bloedvolume nemen toe, de activiteit van het immuunsysteem wordt beïnvloed en je blijft ook nog de effecten van de alarmfase ervaren.

Tenslotte treedt de uitputtingsfase op met problemen als gevolg van de langdurige effecten uit de alarm- en weerstandsfase. Denk daarbij aan overspannenheid/burn-out klachten.

We kunnen veel hebben. Maar hoe meer onverwerkte emoties, des te meer vatbaar zijn we voor stress.
Soms gaat het om omstandigheden van buiten, zoals werkdruk, scheiding, overlijden, de huidige corona-maatregelen. Maar nog veel vaker gaat het om interne factoren, oftewel: de manier waarop we reageren op dat wat er om ons heen gebeurt.

Stress zorgt dus voor aanmaak van adrenaline en cortisol. Verwerkingstijd in je lichaam naar een staat van balans etmaal (24 uur).
Meditatie/Sporten zorgt voor aanmaak endorfine. Verwerkingstijd: 1 dag (12 uur).
Kortom: stress werkt langer (negatief) op je lijf door.

Zenmeditatie is leren zien:
* waar de stress vandaan komt
* wat die stress precies is
* hoe de stress op je inwerkt
* hoe je ermee om kunt gaan
* dat concentratie in het nu het perfecte tegengif is.
* hoe je kunt omgaan met de verstorende factoren daarin
* hoe ons bewustzijn werkt.

HET GEHEIM IS JE TE LEREN CONCENTREREN OP DIT MOMENT.
ALLEEN MAAR NU!

Als je dit echt door hebt, kun je schakelen van de ene actie op de andere, van spanning naar ontspanning, van bezig zijn naar loslaten, etc. Lekker stressen als je dat wilt. Flexibel zijn, en dat in eigen hand hebben. En juist die mentale flexibiliteit is een van de zaken die we expliciet oefenen bij het mediteren.

Tips om beter om te gaan met stress:

* 1x per dag mediteren
* 2x per week sporten (minimaal)
* tijd voor jezelf nemen
* zorgen dat je niet VOL zit, defragmenteren harde schijf
* gezond blijven eten (aandacht besteden aan koken)
* produktie adrenalines en endorfines (evenwicht)
* stress is niet het probleem, het probleem zijn wij zelf

Wat zijn jouw tips om de stress binnen de perken te houden?

mindmap